Mahfi Eğilmez, Merkez Bankası rezervlerindeki devasa erimenin nedenini açıkladı

Dolar rezervlerindeki erime TCMB’nin TL’yiğ destekleyen, dolar çıkışını baskılayan düzenlemeleri ile yeniden gündeme geldi.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanarak gözaltına alındığı 19 Mart’ın akabinde MB’nin döviz rezervlerinde büyük bir kayıp yaşandı. Takip eden haftalarda erime sürdü. 6 haftadır döviz rezervinde eksiye giden Merkez’in tedbiri ise TL’yi destekleyip, doları baskılayan tedbirler almak oldu.

Peki Merkez Bankası rezervlerindeki erimenin nedeni neydi ve neden durdurulamadı? Sonraki günlerde seyir nasıl olacak?

Eski Hazine Müsteşarı İktisatçı Mahfi Eğilmez, son yazısında rezervlerdeki süratli erimenin nedenlerini anlattı. Eğilmez nazaran, siyasal gündemle tetiklenen belirsizlik ortamına işaret ederek bu sürecin dövize kaçışı ve rezerv kaybını hızlandırdığını bildirdi. Eğilmez’e nazaran alınan tedbirler yapısal tahlillerden uzak…

Eğilmez, “Rezerv Erimesine Karşı TCMB Önlemleri” başlık yazısında, 2021 yılında başlayan faiz indirim süreçleri sonrasında, 2023’te geçilen rasyonel siyasetlerin tesiriyle görülen güzelleşmenin 19 Mart sonrası bozulmasını kıymetlendirdi.

Mahfi Eğilmez İmamoğlu sürecine dair şunları kaydetti:

“İmamoğlu’nun diploması probleminden başlayarak devam eden gözaltılar, tutuklamalar ve bunları izleyerek ortaya çıkan protestolar, boykotlar ülkede zati yitirilmiş bulunan ekonomik ve toplumsal istikrara siyasal istikrarın kayboluşunu da ekleyince belirsizlikler ve riskler süratle yükseldi.”

Risk artışı için 5 yıllık CDS primine işaret eden Eğilmez 17 Nisan 2025’te 251 olan CDS’nin şuan 338 seviyesinde olmasını delil olarak gösterdi. Eğilmez şöyle devam etti:

“Bu halde gelişen olaylar Türk lirası mevduatta ve tahvillerdeki yüksek faize ve kurların sabitleşmesi eğilimine bakarak gelen yabancıların carry trade yoluyla getirdikleri dövizleri (sıcak para) alıp gitmesine yol açtı. Tıpkı formda döviz mevduatlarını bozup yüksek faizlerden yararlanmak için Türk lirası mevduata ve tahvile yatırım yapan Türkler de paralarını Türk lirasından dövize çevirmeye yöneldiler. Sonuçta TCMB’nin 2023 ortalarından beri bir yandan faizi yükselterek bir yandan da kurlara müdahale ederek sağladığı yüksek faiz, müdahaleli sabitleşmiş kur yapısı bozulmaya ve bu yolla elde ettiği rezervler erimeye başladı.”

Eğilmez, TCMB, EVDS ve Ödemeler Dengesi/Kısa Vadeli Dış Borçlar tablosundan hareketle hazırladığı bir tabloyu paylaştı.

Eğilmez, tabloda, TCMB rezervlerinde son 5 haftada görülen değişim ile rezervlerle vadesine 1 yıldan az müddet kalmış dış borçları karşılaştıran Guidotti – Greenspan Kuralının son durumunun yer aldığını aktardı.

FAİZ DÜŞÜRMEK: YAPILMAMASI GEREKEN EKONOMİK HATALAR

İktisatçı Eğilmez, Merkez Bankası’nın faiz düşürerek enflasyonu düşürme atılımını eleştirdi:

Bu atağın ‘yapılmaması gereken iktisat hataları’ literatürüne girdiğini bildiren Eğilmez, “Bu düzenlemelerin sonucunda enflasyon düşmek bir yana yüzde 19’dan yüzde 80’e, 5 yıllık CDS primi de 370’ten 820’ye çıkmış, kuru tutmak için getirilen kur muhafazalı mevduat hesabı TCMB’nin 2023 yılında 828 milyar lira ziyan etmesine, TCMB rezervlerinin eksi 50 milyar dolar seviyesine düşmesine yol açmıştı.” diye bir kusur üzerine meydana gelen ekonomik yıkıma işaret etti.

TCMB’nin bu kusurun akabinde 2023’de faiz arttırımına gittiğini hatırlatan Eğilmez “Bu düzeltme atakları sonucunda 2025 Mart ayı başında enflasyon yüzde 40’ın altına gerilerken 5 yıllık CDS primi 250’ye düşmüş swap hariç rezervler artı 65 milyar doların üzerine çıkmıştı.” dedi.

İmamoğlu süreci öncesi 65,4 milyar dolar olan swap hariç net rezerv meblağının 25 Nisan haftası prestijiyle 49 milyar dolarlık bir azalmayla 16,4 milyar dolara düştüğünü belirten Eğilmez “Bu hafta içinde de rezervlerde ek 5 milyar dolar dolayında azalma olduğu ve swap hariç net rezervlerin 12 milyar doların altına geldiği iddia ediliyor.” sözlerine yer verdi.

“Döviz mevduat hesaplarına bakıldığında artış olduğu görülmekle birlikte rezervlerde ortaya çıkan gerilemeyi açıklayacak bir artış işareti bulunmuyor.” diyen Eğilmez kelam konusu durumun iki nedeni olduğunu söyledi:

“İlki Türk lirası mevduat, tahvil ve borsadan çıkan yabancıların aldığı dövizi dışarı götürmesi, ikincisi de dövize dönen Türklerin bir kısmının dövizlerini yastık altına çekmiş olması. Bilhassa ikincisi iktisat için badireyi büyüten bir eğilim. “

EKONOMİK DEĞİL SİYASİ DÜZELMEYE MUHTAÇLIK VAR

Merkez’in döviz istikrarlarını alt üst eden bu siyasal yaklaşımların yarattığı olumsuz gidişi durdurabilmek için dün, makro ihtiyati düzenlemeler ismi altında aldığı tedbirlere işaret eden Eğilmez alınan kararları şöyle kıymetlendirdi:

“Bu kararlar, kimi bilerek kimi bilmeyerek yapılan iktisattaki yanlış uygulamalar, toplumsal ve siyasal yaşama ait yanılgılar, demokrasideki gerileme, hukukun tarafsızlığının yitirilmesi üzere nedenlerle daima artan risklerin yarattığı Türk lirasından dövize kaçışı durdurabilmeyi amaçlıyor. Ne var ki bu artık sırf ekonomik kararlarla, para siyaseti uygulamalarıyla olabilecek üzere görünmüyor. Türkiye, süratle bozulmakta olan ekonomiyi toparlayabilmek için siyasal sistemini tekrar güçler ayrımına dayalı demokrasiye ve hukuk sistemini tam manasıyla tarafsız ve bağımsız bir sisteme döndürmek zorunda.”