Mahfi Eğilmez teşhisi koydu, reçeteyi açıkladı! ‘Çoklu organ yetmezliği’
Eski Hazine Müsteşarı Ekonomist Mahfi Eğilmez, iktisada ait değerlendirmelerini sürdürüyor. Yorumları yakından takip edilen Eğilmez, iktisat idaresine, “çoklu organ yetmezliği” uyarısı yaptı. Eğilmez kendi ismini taşıyan web sayfasında “Çoklu …
Eski Hazine Müsteşarı Ekonomist Mahfi Eğilmez, iktisada ait değerlendirmelerini sürdürüyor. Yorumları yakından takip edilen Eğilmez, iktisat idaresine, “çoklu organ yetmezliği” uyarısı yaptı.
Eğilmez kendi ismini taşıyan web sayfasında “Çoklu Organ Yetmezliği” başlıklı yazısında tekli organ yetmezliği ile çoklu ortasındaki farkları anlatarak şunları kaydetti:
“Ekonomide de tekil sorun yahut çoklu sıkıntılar ortaya çıkabilir. Tekil sorun; rastgele bir ekonomik göstergenin alışılmış olan durumdan farklı biçim almasıyla oluşur. Örneğin enflasyon yükselmeye başlamışsa yahut cari açık artış eğilimine girmişse ya da büyüme düşmeye başlamışsa tekil ekonomik problemden kelam edebiliriz. Bu sorunun tedavisi için maliye siyaseti ve para siyaseti araçları kullanılır. Örneğin enflasyon talep kökenli bir baskıyla yükseliyorsa faizi artırmak suretiyle talebin düşürülmesi gerekir. Ne var ki bunu yaparken mühlet ve dozu ayarlamak çok kıymetlidir. Şayet bu ayar tutturulamazsa enflasyonu düşürürken büyümeyi de düşürmek ve ekonomiyi sakinliğe sürüklemek kelam konusu olabilir. İktisatta çoklu sorun, ekonomik dengeyi oluşturan fiyat istikrarı, büyüme, istihdam, cari istikrar, bütçe istikrarı üzere modüllerden iki yahut daha fazlasında tıpkı anda ya da peş peşe sorun çıkması halinde görülür. Örneğin enflasyon yükselmeye geçmişken büyüme de düşüşe geçmişse (ki bu durumda çoklukla işsizlik artışa geçer) çoklu ekonomik meseleyle karşılaşılmış demektir. İktisatta tedavi için kullanılan ilaçlar tıpta kullanılanlar kadar çeşitli değildir. O nedenle tıpkı tekil ekonomik meselede olduğu üzere çoklu ekonomik sorun hali görüldüğünde de maliye ve para siyaseti araçları kullanılır. Son yıllarda bunlara makro ihtiyati tedbirler eklenmiştir.”
“Ekonomide çoklu organ yetmezliği”nin tedavisinin güç olduğuna dikkati çeken Eğilmez, “Çünkü çoklu ekonomik sıkıntıları birebir anda çözmeye çalışırken birisinin tahlili için uygulanan tedavi bir diğer sorunun büyümesine yol açabilir.” dedi.
Eğilmez örnek olarak enflasyonu çözmek için faizlerin yükseltilmesin, düşüşte olan büyüme suratını daha da düşürecek tesirler yaratacağını gösterdi.
Başka bir örnek daha veren Eğilmez şunları kaydetti:
“Türkiye’nin son devirde yüksek enflasyon meselesini çözmek için başvurduğu tedbirlerin büyüme üzerinde yarattığı düşürücü tesirleri buna örnek verebiliriz. Tedavide kullanılan tedbirlerin dozunun güzel ayarlanamaması müddetin uzamasına ve yan tesirlerin vakit içinde artmasına yol açabilir. Bu da toplumun bu tedbirlere gösterdiği yansıyı artırır.”
Eğilmez sorunu tespit ederken reçeteyi de sundu:
“Bir yandan enflasyonla gayret edilecek bir yandan da düşmekte olan büyüme toparlanacaksa yapılacak şey faizi yükseltirken siyasal ve toplumsal riskleri artırmaktan kaçınmaktır. Bu, çoklu organ yetmezliği olan bir hastanın sigarayı ve içkiyi bırakmak zorunda olmasına benzetilebilir.”
Türkiye’nin, hem her alanda risk yaratma tavrında olduğunu hem de çoklu ekonomik meseleleri çözmeye çalıştığını söyleyen Eğilmez şu tenkitte bulundu: “Ne yazık ki bu türlü bir dünya yok.”
